آشنایی با راه‌های افزایش تمرکز هنگام درس خواندن
بسیاری از ما هنگام درس خواندن با مشکلاتی مواجهیم که موجب می‌شود نتوانیم از تمام کارایی مغز خود به صورت بهینه استفاده کنیم. به همین دلیل به دنبال راه‌های افزایش تمرکز هنگام درس خواندن می‌رویم.
- اما این روش‌ها چگونه انجام می‌شوند؟
- چطور می‌توان با انجام برخی مسائل تمرکز را بالا برد؟
- چرا برخی از افراد به راحتی تمرکز می‌کنند ولی برخی دیگر نه؟
- دلیل عدم تمرکز هنگام درس خواندن چیست؟
سوالاتی این‌چنین احتمالا برای همه‌ی ما پیش آمده است. چرا که دست‌کم چندین بار در موقعیت‌هایی قرار گرفته‌ایم که هرچه تلاش کرده‌ایم تا تمرکز کنیم و درس بخوانیم، به در بسته خورده‌ایم و نهایتا در آن زمان کتاب و دفتر را به کناری انداخته‌ایم.
دلایل عدم تمرکز هنگام مطالعه
پیش از آن‌که در پی راه‌های افزایش تمرکز باشیم، بهتر است اول این مشکل را ریشه‌یابی کنیم. پیدا کردن دلیل چنین مشکلی کار سختی نیست. کافی است یکی از روزهای بی‌شماری را که تصمیم به درس خواندن گرفته‌اید در ذهن مجسم کنید. سپس به یاد بیاورید در چه شرایطی می‌خواستید درس بخوانید که موفق نشده‌اید. اجازه دهید برخی از مهم‌ترین منشا‌های عدم تمرکز را با هم مرور کنیم.
- محیط ناآرام و شلوغ
- وجود عوامل حواس‌پرتی مانند تلویزیون، موبایل، کامپیوتر، اینترنت (البته عواملی مانند کامپیوتر و اینترنت در برخی شرایط می‌توانند به درس خواندن ما کمک هم بکنند. نحوه‌ی استفاده‌ی ماست که این عوامل را مثبت و منفی جلوه می‌دهد.)
- ناراحتی و مشکلات روحی
- بی‌هدف بودن
و مواردی از این دست همگی می‌توانند موجب عدم تمرکز ما شوند. حال که برخی از این مسائل را مدنظر قرار دادیم، به ارائه‌ی راهکارهایی می‌پردازیم که به کمک آن می‌توان بازده بیشتری در هنگام مطالعه داشت. روش‌های افزایش دقت و تمرکز هنگام مطالعه می‌توانند برای هر فرد منحصر به فرد باشند. اما در این میان برخی از روش‌ها اصولی هستند و خود مبنای شیوه‌های دیگر خواهند بود.
راه‌های افزایش تمرکز هنگام درس خواندن کدام‌اند؟
اکنون زمان آن رسیده است تا به چندین روش اشاره کنیم که بر اساس آن‌ها بتوان بر عدم تمرکز غلبه کرد و نتیجه‌ی بهتری گرفت. در این مسیر باید به برخی نکات توجه کنیم تا بتوانیم عملکرد موفقیت‌آمیزی داشته باشیم.
توجه به مکان مطالعه
همه میدانیم که در هر مکانی نمی‌توان مطالعه کرد. مطالعه، محیطی ساکت و آرام می‌طلبد. چگونه می‌توان در مکانی که صدای تلویزیون و سایر آدم‌های حاضر در آن گوش فلک را کر می‌کند، درس خواند؟ نکند توقع دارید هم‌زمان با تماشای فوتبال و خواندن درس جغرافی، سوالات امتحان را به درستی جواب دهید! به جرات می‌توان گفت که یکی از مهم‌ترین راه‌های افزایش تمرکز قرار گرفتن در محیطی آرام و ساکت است؛ محیطی که در آن عوامل پرت‌کننده‌ی حواس در کمترین حد ممکن هستند.
موبایل و شبکه‌های اجتماعی هم یکی دیگر از آفت‌های روزگار امروز است (البته منکر مزایای آن نمی‌شویم، اما هنگام مطالعه حقیقتا جزو آفت‌هاست). اگر هنگام درس خواندن گوشی تلفن کنار دستتان باشد، مدام می‌خواهید به آن نگاه کنید. بله، وسوسه‌کننده است. پس بهترین راه این است که گوشی را کنار بگذارید و در فواصل استراحت به سراغ آن بروید.
البته برخی نیز معتقدند مطالعه در سکوت محض کار درستی نیست. این افراد می‌گویند اگر در محیط‌های کاملا ساکت مطالعه کنید، ذهن دیگر نمی‌تواند با محیط‌های دیگر (حتی با صدای کم و معمولی) تطبیق پیدا کند و ممکن است کوچک‌ترین صدایی موجب عدم تمرکز شما شود.
هم‌چنین نظم مکان مطالعه نیز مهم است. اگر محیط خود را مرتب کنید، شک نکنید که در روند مطالعه تاثیر مثبتی خواهد داشت.
زمان مطالعه
هنوز هم بر سر مناسب‌ترین زمان مطالعه حرف و حدیث‌های فراوانی وجود دارد. برخی می‌گویند یکی از راه‌های افزایش تمرکز هنگام درس خواندن، مطالعه در آخر شب است. عده‌ی دیگری می‌گویند باید مطالعه را اول صبح مطالعه انجام داد. هر یک از این دو دسته دلایلی در دفاع از نظریات خود دارند. اما حقیقتا فارغ از این مباحث، افراد می‌توانند زمانی را برای مطالعه در نظر بگیرند که بازده بیشتری داشته باشند. اما این امر چه رابطه‌ای با تمرکز یا عدم تمرکز دارد؟ هنگامی که زمان مشخصی را برای درس خواندن در نظر می‌گیرید، بعد از مدتی به آن روند عادت می‌کنید. بنابراین می‌دانید که باید در آن زمان درس بخوانید. به همین دلیل سراغ مسائل دیگر نمی‌روید و تمام حواشی را به ساعات آینده موکول می‌کنید.
به همین دلیل است که برخی از افراد در طول روز به کتاب‌خانه می‌روند. به این شیوه هم به مکان و هم به زمان مطالعه توجه می‌شود. از سویی دیگر مثلا پس از صرف غذا معمولا شاهد بازدهی خوبی نخواهیم بود. چرا که پس از پرشدن معده حالت خواب‌آلودگی به سراغ انسان می‌آید و همین امر منجر به عدم تمرکز و کم شدن بازدهی می‌شود.
در مورد مدت‌زمان مطالعه نیز باید به این امر دقت کنید که نباید ساعات متوالی را بدون وقفه درس بخوانید. این عمل به هیچ عنوان بازدهی شما را افزایش نخواهد داد. بلکه فقط منجر به خستگی و خوانش سطحی دروس خواهد شد.
خواب کافی
خواب کافی نه تنها یکی از راه‌های افزایش تمرکز هنگام درس خواندن به شمار می‌رود، بلکه یکی از مهم‌ترین عواملی است که بر سلامت روحی و جسمی افراد نیز موثر است. زمانی که استراحت کافی دارید، ذهن‌تان پذیرای مطالب مختلفی است. اما زمانی که خواب و خستگی بر شما چیره می‌شود، نمی‌توانید درس بخوانید. تاریخ تا کنون کسی را به خود ندیده است که با چشمان نیمه‌باز دکتر، معلم، مهندس و یا کلا فرد موفقی شده باشد!
به جای این‌که به خودتان فشار بیاورید و در طول روز خواب را بر چشمانتان حرام کنید، در پی روش‌های افزایش دقت و تمرکز هنگام مطالعه باشید. ما انسان‌ها برای انجام فعالیت‌های خود به خواب و استراحت کافی نیاز داریم. پس به این نکته بسیار توجه کنید.
انگیزه و هدف‌گذاری
«والدینم دوست دارند من دکتر شوم، پس درس می‌خوانم.» «دوستم دانشگاه قبول شده، من هم باید قبول شوم.» چنین جملاتی بارها از دهان دانش‌آموزان شنیده شده است. اما آیا این موارد اهداف درستی هستند؟ زمانی که دانش‌آموزان با هدف موفقیت و فراگیری دانش و کسب مهارت به درس خواندن می‌پردازند از انگیزه‌های لازم برای یادگیری برخوردار خواهند شد. به همین دلیل بسیاری معتقدند که یکی از راه‌های افزایش تمرکز هنگام درس خواندن این است که هدف داشته باشیم. به این ترتیب با جدیت بیشتری کار را دنبال می‌کنیم و وقتی در ذهن خود میدانیم که در جستجوی چه چیزی هستیم، روی مسئله تمرکز می‌کنیم تا به هدف خود برسیم.
یادداشت‌برداری و خط کشیدن زیر مطالب مهم
برخی از افراد با یادداشت‌برداری می‌توانند درس را بهتر مطالعه کنند. به عقیده‌ی این گروه، یکی از روش‌های افزایش دقت و تمرکز هنگام مطالعه یادداشت‌برداری و خلاصه‌نویسی است. این امر کمک می‌کند که مطالب به صورت منسجم و دسته‌بندی شده در ذهن تثبیت شوند. هم‌چنین خط کشیدن زیر مطالب نیز یکی دیگر از شیوه‌های غلبه بر عدم تمرکز است. هنگام نوشتن علاوه بر مغز، دست و چشم نیز درگیر هستند و این امر خود نیازمند تمرکز است. پس شما می‌توانید به این شیوه تمرکز خود را تقویت کنید و حتی از سایر عناصر به منظور فهم بهتر مطالب بهره ببرید.
تندخوانی
زمانی که سرعت مطالعه پایین است، ذهن این فرصت را پیدا می‌کند که به سراغ مسائلی دیگر برود. به این ترتیب حواس‌پرتی ایجاد می‌شود. به همین دلیل تندخوانی نیز یکی دیگر از راه‌های افزایش تمرکز هنگام درس خواندن است که خود شامل تکنیک‌هایی است. البته گمان نکنید که تندخوانی همان خواندن سرسری و بی‌دقت است! چرا که در آن صورت مطالب به هیچ وجه فهمیده نخواهند شد.
مشخص کردن میزان حجم مطالعه
اگر بدانیم که هر مرتبه قرار است چه مقداری از درس را بخوانیم، می‌توانیم تمام تمرکز خود را به کار بندیم تا حجم مشخص شده را مطالعه کنیم. نه تنها حجم که در کل برنامه‌ریزی دقیق و عمل کردن به آن خود یکی از مهم‌ترین راه‌های افزایش تمرکز هنگام درس خواندن به شمار می‌رود. از همین رو اگر طبق اصول مشخصی حرکت کنیم، قطعا می‌توانیم نتیجه مطلوبی کسب کنیم.
کلام پایانی
راه‌حل‌هایی که در بالا به آن‌ها اشاره شد قطعا جامع و کامل نیستند؛ چرا که پرداختن به چنین موضوعی نیازمند زمانی طولانی است. حتی در این خصوص کتاب‌های فراوانی نوشته شده‌اند که به تفصیل در مورد تمرکز و راه‌های غلبه بر عدم تمرکز توضیح داده‌اند.
در مورد راه‌های افزایش تمرکز هنگام درس خواندن اختلاف‌نظرهایی نیز وجود درد. مثلا برخی می‌گویند بلند بلند درس خواندن مانع ایجاد تمرکز می‌شود. در حالی‌که گروه مقابل معتقدند زمانی که مطالعه به صورت بلندخوانی انجام شود، فرد می‌تواند به شکلی بهتر و موثرتر بر عوامل حواس‌پرتی و عدم تمرکز غلبه کند و در نتیجه، بازخورد بهتری خواهد گرفت.
حتی در مورد محیط مطالعه که پیش‌تر نیز اشاره کردیم، اختلافاتی وجود دارد. برخی معتقدند باید همیشه در یک محیط مشخص مطالعه کرد تا ذهن به آن فضا عادت کند و راحت‌تر با آن تطابق پیدا کند. به این ترتیب پس از مدتی عناصر موجود در محیط برای فرد عادی خواهد شد و دیگر حواسش پرت نمی‌شود. در نقطه‌ی مقابل افرادی قرار دارند که معتقدند درس خواندن در یک محیط مشخص، موجب می‌شود که نتوان در محیط‌های دیگر مطالعه کرد. استدلال این افراد این است که نباید خود را مقید به مکان کنیم. چرا که ممکن است شرایطی پیش بیاید که ناچار باشیم در محیطی متفاوت مطالعه کنیم. در آن صورت چه باید کرد؟
دلیل افراد هرچه که باشد، در نهایت این خود شما هستید که با توجه به راه‌های افزایش تمرکز هنگام درس خواندن، شیوه‌هایی را که با خلق‌وخو و روحیات شما هماهنگی بیشتری دارد برمی‌گزینید. به این ترتیب شما می‌توانید از میان تمام روش‌ها، روش موثرتر را انتخاب کنید و یا حتی روشی جدید بیابید که تنها مختص خود شما باشد.
در انتها امیدواریم بتوانید به کمک این روش‌ها و هم‌چنین سایر راه‌های افزایش تمرکز هنگام درس خواندن به اهداف خود برسید و در مسیر پیشرفت و ترقی گام بردارید.
تهیه شده در تیم تحریریه بانک کتاب آلبرگ
محیط ناآرام و شلوغ
وجود عوامل حواس‌پرتی مانند تلویزیون، موبایل، کامپیوتر، اینترنت (البته عواملی مانند کامپیوتر و اینترنت در برخی شرایط می‌توانند به درس خواندن ما کمک هم بکنند. نحوه‌ی استفاده‌ی ماست که این عوامل را مثبت و منفی جلوه می‌دهد.)
ناراحتی و مشکلات روحی
بی‌هدف بودن
توجه به مکان مطالعه،زمان مطالعه،خواب کافی،انگیزه و هدف‌گذاری
یادداشت‌برداری و خط کشیدن زیر مطالب مهم،تندخوانی ومشخص کردن میزان حجم مطالعه